پرلین چیست؟ بررسی فنی، انواع و قیمت پرلین یا لاپه در سوله

پرلین یا لاپه، تیر افقی فولادی است که در سقف و دیواره سوله‌ها به‌کار می‌رود تا بار ناشی از پوشش سقف، باد و برف را به قاب اصلی سازه منتقل کند. این عضو سبک اما مقاوم، در پایداری و استحکام سوله نقش کلیدی دارد و بدون آن سقف توان تحمل بارهای خارجی را نخواهد داشت. پرلین‌ها معمولاً از فولاد نورد سرد یا گالوانیزه ساخته می‌شوند و در دو نوع اصلی C و Z با ضخامت‌ها و ابعاد مختلف تولید می‌گردند. نوع، فاصله و نحوه نصب آن‌ها بر اساس دهانه، نوع پوشش سقف و شرایط اقلیمی تعیین می‌شود تا سازه علاوه بر استحکام کافی، وزن و هزینه متعادلی داشته باشد.

جهت دریافت مشاوره همین حالا با ما تماس بگیرید

مشاوره و استعلام قیمت

سازه‌های فلزی، اسکلت فلزی، ساخت سوله 

مشاوره تخصصی

‌مراحل ساخت سازه‌های فلزی

۰۹۱۲۵۰۱۸۳۷۴

۰۲۱۹۱۰۹۳۷۲۳

۰۹۳۵۸۸۸۴۵۳۳

پرلین یا لاپه چیست؟ جایگاه آن در سازه

پرلین یا لاپه، در مهندسی سازه به تیر یا پروفیلی گفته می‌شود که در امتداد طولی سقف یا دیوار نصب شده و وظیفه دارد نیروهای قائم ناشی از پوشش سقف، بار باد و بار برف را به قاب‌های اصلی منتقل کند. این عضو از نظر عملکرد سازه‌ای در دسته‌ی اعضای ثانویه قرار می‌گیرد، اما نقش آن در پایداری سقف به‌اندازه تیرها و ستون‌های اصلی حیاتی است.

از نظر مهندسی، پرلین‌ها نیروهای فشاری و کششی را از سقف گرفته و آن را به رفتر (Rafter) و در نهایت ستون منتقل می‌کنند. نبودِ این بخش یا طراحی غیراصولی آن، می‌تواند منجر به خمش، لرزش سقف یا شکست موضعی پوشش فلزی شود.

در ویدئوی زیر میتوانید پرلین را بهتر بشناسید:

کاربرد پرلین در سوله و سازه‌های فلزی

لاپه در سوله همان عنصری است که باعث می‌شود بارهای سنگین به‌صورت یکنواخت در سطح سازه پخش شوند و تمرکز نیرو در نقطه خاصی رخ ندهد. . در مراحل ساخت سوله، نصب پرلین یکی از بخش‌های حساس محسوب می‌شود. پرلین‌ها معمولاً در دو بخش به کار می‌روند:

• پرلین‌های سقفی (Roof Purlins): برای نگه‌داری پوشش سقف و انتقال بار عمودی به رفترها.
• پرلین‌های دیواری یا گیرت‌ها (Wall Girts): برای پشتیبانی از پوشش جانبی سوله و جلوگیری از نوسان یا تغییر شکل دیواره‌ها.

وظیفه پرلین‌ها تنها انتقال بار نیست، بلکه کنترل خمش سقف، افزایش پایداری کلی فریم‌ها، و بهینه‌سازی مصرف فولاد نیز از عملکردهای مهم آن‌هاست. این اعصا همچنین نقش قابل توجهی در افزایش سختی جانبی سقف دارند. وقتی به درستی با رفترها و مهاربندهای سقفی متصل شوند، سازه در برابر ارتعاشات ناشی از باد مقاوم‌تر می‌شود.

انواع پرلین و تفاوت آن‌ها

پرلین‌ها از نظر شکل، ضخامت، و نحوه‌ی قرارگیری روی فریم سوله انواع مختلفی دارند. انتخاب نوع مناسب آن‌ها به دهانه، وزن پوشش سقف و شرایط باد و برف منطقه وابسته است. در ادامه به معرفی سه نوع پرکاربرد در صنعت می‌پردازیم:

پرلین C

پرلین C یکی از پرکاربردترین مقاطع در سوله‌های کوچک و متوسط است. شکل این نوع مشابه حرف C انگلیسی بوده و به‌صورت مستقیم بین دو رفتر یا ستون نصب می‌شود. به دلیل سادگی ساخت، وزن مناسب و نصب سریع، در پروژه‌های سبک و اقتصادی محبوب است. این نوع برای دهانه‌های کمتر از ۱۵ متر مناسب‌تر است و در سقف‌های شیب‌دار یا دیواره‌های جانبی سوله نیز کاربرد دارد.

• به‌دلیل نداشتن قابلیت هم‌پوشانی، باید دقیقاً در محل تکیه‌گاه نصب شود تا خمش موضعی ایجاد نشود.
• در پروژه‌هایی که بار برف سنگین دارند، افزایش ضخامت یا استفاده از مهاربند افقی ضروری است.
• نوع گالوانیزه‌ی آن به‌عنوان لاپه‌ی دیواری در مناطق مرطوب بسیار مقاوم و کم‌هزینه است.
• بهترین روش اتصال در این نوع، استفاده از پیچ و مهره به جای جوشکاری است تا از تاب‌برداشتن جان جلوگیری شود.
• پرلین C در پروژه‌های کوچک و اقتصادی مانند ساخت سوله ارزان کاربرد زیادی دارد.

پرلین Z

پرلین Z به دلیل طراحی خاص بال‌ها و قابلیت هم‌پوشانی، بهترین گزینه برای سوله‌های با دهانه متوسط تا بزرگ است. این لاپه به‌صورت مورب روی رفترها قرار می‌گیرد و با هم‌پوشانی در محل اتصال، مقاومت خمشی بیشتری ایجاد می‌کند. به‌همین دلیل در سقف‌هایی که تحت بار باد یا برف شدید هستند، نسبت به نوع C عملکرد بهتری دارد.

• زاویه‌ی بال‌های نامتقارن موجب توزیع یکنواخت‌تر تنش در طول پرلین می‌شود.
• در دهانه‌های بیش از ۲۰ متر، هم‌پوشانی بین دو پرلین باید حداقل ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر در نظر گرفته شود.
• در طراحی فنی، پرلین Z معمولاً به‌صورت پشت‌به‌پشت (Double Z) برای تحمل بار بیشتر به‌کار می‌رود.
• در سازه‌های صنعتی سنگین، استفاده از پرلین Z با پوشش گالوانیزه گرم عمر سازه را تا دو برابر افزایش می‌دهد.
• پرلین Z بهترین گزینه برای سوله‌های با دهانه متوسط تا بزرگ است؛ به‌ویژه در سوله خرپا یا سازه‌هایی که تحت بار باد و برف شدید هستند.

پرلین سیگما (Σ)

مدل سیگما نسل جدیدی از پروفیل‌های نورد سرد است که با طراحی خاص جان و بال‌ها، مقاومت بالایی در برابر خمش دارد. این نوع معمولاً در پروژه‌هایی که نیاز به وزن کمتر و استحکام بالا دارند (مثل سالن‌های ورزشی یا سوله‌های نمایشگاهی) استفاده می‌شود. شکل مقطع آن موجب افزایش صلبیت و کاهش لرزش سقف می‌شود. در پروژه‌هایی نظیر سوله صنعتی یا نمایشگاهی، پرلین سیگما انتخابی بهینه است چون وزن کمتر و مقاومت بیشتری دارد.

• به‌دلیل سطح مقطع بهینه، تا ۱۵٪ سبک‌تر از نوع Z با مقاومت مشابه است.
• قابلیت نصب سریع با حداقل پیچ و اتصالات را دارد و برای سازه‌های پیش‌ساخته بسیار مناسب است.
• تولید آن به تجهیزات دقیق‌تری نیاز دارد و در همه‌ی کارخانه‌ها در دسترس نیست.
• در پروژه‌هایی با طراحی نمای باز (Exposed Roofs) ظاهر زیباتری نسبت به مدل‌های دیگر دارد.

خلاصه مقایسه انواع پرلین در سوله

جنس، پوشش و مشخصات فنی لاپه یا پرلین

جنس لاپه در سوله، نوع پوشش و مشخصات فنی آن از مهم‌ترین عواملی هستند که بر مقاومت سازه، دوام در برابر شرایط محیطی و هزینه تمام‌شده پروژه تأثیر مستقیم دارند که در ادامه به آن‌ها می‌پردازیم:

۱. فولاد نورد سرد (Cold-Formed Steel)

بیشترین نوع پرلین‌های مورد استفاده در سوله‌سازی از فولاد نورد سرد ساخته می‌شوند. ورق‌های فولادی با ضخامت‌های بین ۱ تا ۳ میلی‌متر توسط دستگاه رول‌فرم به شکل C یا Z خم می‌شوند. این فرآیند سبب می‌شود سازه در عین وزن کم، مقاومت خمشی بالایی داشته باشد. مقاومت فولاد نورد سرد حدود ۳۰۰ تا ۳۵۰ مگاپاسکال است و این یعنی هر پرلین با وزن سبک، توان تحمل بار قابل‌توجهی دارد.

۲. فولاد گالوانیزه (Galvanized Steel)

در محیط‌های مرطوب، سوله‌های مجاور مواد شیمیایی یا کارگاه‌های دامداری، معمولاً از مدل گالوانیزه استفاده می‌شود. این نوع با پوشش روی (Zinc Coating) در برابر زنگ‌زدگی، خوردگی و رطوبت مقاوم است. ضخامت پوشش روی معمولاً بین ۸۰ تا ۱۲۰ میکرون بوده و به‌طور میانگین عمر مفید سازه را تا ۲ برابر افزایش می‌دهد.

“فولاد سبک مورد استفاده به همراه روش‌های تولید نسبتاً کم‌مصرفِ شکل‌دهی غلتکی سرد، محصولی سبک، محکم، پایدار و اقتصادی ایجاد می‌کند، در حالی که فرآیند گالوانیزه، مقاومت در برابر خوردگی را برای تضمین عمر مفید طولانی‌تر تضمین می‌کند.”

منبع سایت metsec

۳. آلومینیوم و آلیاژهای سبک

در سازه‌های سبک پیش‌ساخته یا سالن‌های ورزشی، از مدل آلومینیومی استفاده می‌شود. مزیت اصلی آن وزن بسیار کم و مقاومت در برابر زنگ‌زدگی است؛ هرچند از نظر اقتصادی معمولاً گران‌تر از نوع فولادی است و در دهانه‌های بزرگ توصیه نمی‌شود.

در اجزای سوله، پرلین از فولاد نورد سرد یا گالوانیزه ساخته می‌شود. در برخی پروژه‌ها، خصوصاً سوله‌های لوله‌ای یا سوله تیرورقی، نوع و ضخامت پرلین متفاوت انتخاب می‌شود تا مقاومت کافی ایجاد شود.

نحوه نصب و اجرای پرلین در سوله چیست؟

هرگونه خطا در تراز، فاصله‌گذاری یا نوع اتصال می‌تواند مستقیماً بر پایداری سقف و عمر مفید سازه تأثیر بگذارد. فرآیند اجرای پرلین معمولاً پس از نصب قاب‌های اصلی (ستون‌ها و رفترها) آغاز می‌شود و شامل مراحل زیر است:

۱. جانمایی و آماده‌سازی

پیش از نصب، موقعیت دقیق هر پرلین بر اساس نقشه‌های اجرایی روی رفترها مشخص می‌شود. تراز بودن قاب‌ها، بررسی فواصل بین پرلین‌ها و هم‌محور بودن آن‌ها از مهم‌ترین اقدامات این مرحله است. برای دهانه‌های بزرگ، لازم است پیش از نصب پرلین‌ها، مهاربندهای موقت جهت جلوگیری از تاب‌خوردگی قاب‌ها نصب شوند.

۲. نصب پرلین‌ها بر روی قاب سوله

پرلین‌ها با استفاده از پیچ و مهره‌های مقاوم یا اتصالات جوشی به رفترها متصل می‌شوند. در بیشتر پروژه‌های صنعتی، به‌دلیل سرعت اجرا و قابلیت باز شدن در آینده، اتصال پیچ و مهره‌ای ترجیح داده می‌شود.

در نوع Z، دو پرلین مجاور با هم هم‌پوشانی (Overlap) حدود ۱۵ تا ۲۰ سانتی‌متر دارند تا مقاومت خمشی افزایش یابد و از گسیختگی در محل اتصال جلوگیری شود.

۳. کنترل تراز و فاصله‌ها

پس از نصب هر چند ردیف پرلین، تراز سقف با تراز لیزری یا نیولیت کنترل می‌شود. فاصله استاندارد بین آن‌ها معمولاً بین ۱ تا ۱.۵ متر است، اما در مناطق بادخیز یا دارای بار برف زیاد ممکن است به ۱ متر یا کمتر کاهش یابد. در دهانه‌های بزرگ‌تر، برای جلوگیری از خمش بیش از حد، از مهاربندهای افقی بین پرلین‌ها (Bracing) استفاده می‌شود.

۴. نصب پوشش سقف بر روی پرلین سوله

پس از اتمام نصب پرلین‌ها، ورق‌های پوشش سقف (ورق گالوانیزه یا ساندویچ‌پنل) روی آن‌ها پیچ می‌شود. در این مرحله باید دقت شود که پیچ‌ها دقیقاً در مرکز عرض پرلین بسته شوند تا تنش یکنواخت توزیع گردد و از تَرَک یا پارگی ورق جلوگیری شود.

۵. کنترل نهایی و تست ایمنی

در پایان، تمام پیچ‌ها از نظر گشتاور بسته‌شدن بررسی می‌شوند و تراز نهایی سقف با دستگاه کنترل می‌گردد. در پروژه‌های صنعتی استاندارد، معمول است که مهندس ناظر، گزارش کنترل پرلین‌ها را در چک‌لیست کیفیت سازه ثبت کند.

عوامل مؤثر در انتخاب نوع پرلین چیست؟

انتخاب نوع لاپه در طراحی و ساخت سوله، تنها یک تصمیم فنی نیست؛ بلکه نتیجه‌ی توازن میان مقاومت سازه‌ای، هزینه اجرا، وزن کلی سازه و شرایط اقلیمی است. در کارخانه ساخت سوله، نوع پرلین بر اساس دهانه، شرایط اقلیمی و کاربری انتخاب می‌شود.

:

• دهانه سوله: هرچه دهانه بزرگ‌تر باشد، لاپه باید مقاوم‌تر انتخاب شود. برای دهانه‌های کوچک پرلین C، برای متوسط Z و برای دهانه‌های بزرگ یا سبک خاص Σ (سیگما) مناسب است.
• نوع پوشش سقف:  پوشش‌های سنگین مانند ساندویچ‌پنل: پرلین Z ضخیم‌تر / پوشش‌های سبک: مدل C اقتصادی‌تر.
• شرایط اقلیمی: در مناطق بادخیز یا برف‌گیر از مدل Z یا Σ استفاده می‌شود. در اقلیم مرطوب، نوع گالوانیزه یا رنگ‌شده ضدزنگ ضروری است.

نوع پروژه و کاربری:

• پروژه‌های صنعتی سنگین: پرلین Z یا Σ با ضخامت بالا.
• سالن‌های سبک و نمایشگاهی: پرلین C یا Z سبک‌تر.
• محیط‌های مرطوب: لاپه گالوانیزه یا آلومینیومی.
• ملاحظات اقتصادی: پرلین C ارزان‌تر و نصب ساده‌تری دارد. پرلین Z در پروژه‌های بزرگ با کاهش ستون‌ها، در مجموع هزینه سازه را کمتر می‌کند.
• استانداردهای فنی: انتخاب باید مطابق مبحث دهم مقررات ملی ساختمان و استانداردهای AISC 360 و ASTM A653 انجام شود تا مقاومت و ایمنی تضمین گردد.

بررسی اقتصادی و قیمت پرلین در بازار

قیمت لاپه در سوله به عوامل متعددی وابسته است و تنها به وزن یا نوع مقطع محدود نمی‌شود. در ادامه این عوامل را بررسی می‌کنیم:

•  جنس و متریال: پرلین‌های فولادی ارزان‌تر از گالوانیزه یا آلومینیومی هستند.
• ضخامت ورق: هرچه ضخامت بیشتر باشد، وزن و قیمت نهایی افزایش می‌یابد.
• نوع مقطع: پرلین Z کمی گران‌تر از C است، درحالی‌که سیگما (Σ) بالاترین قیمت را دارد.
• پوشش سطحی: گالوانیزه گرم یا رنگ اپوکسی ضدخوردگی قیمت را افزایش می‌دهد اما عمر مفید را دو برابر می‌کند.
• نرخ فولاد و ارز: نوسانات بازار آهن و دلار مستقیماً بر قیمت پرلین تأثیر دارد.
• هزینه تولید و انرژی: افزایش هزینه‌های صنعتی مانند برق و گاز، قیمت تولید پرلین را بالا می‌برد.
• حمل‌ونقل و موقعیت پروژه: فاصله از مراکز تولید یا کارخانه‌های فولاد می‌تواند تا ۵٪ به هزینه نهایی اضافه کند.
• تیراژ سفارش: سفارش‌های عمده و پروژه‌ای معمولاً با تخفیف کارخانه‌ای عرضه می‌شوند.  
  • یکی از عوامل مؤثر بر قیمت، نوع پروژه است. برای مثال، در ساخت سوله با تیرآهن معمولاً پرلین‌های سنگین‌تر به کار می‌روند که هزینه نهایی را افزایش می‌دهند. در مقابل، هزینه ساخت سوله در پروژه‌های سبک‌تر پایین‌تر است.

اشتباهات رایج در انتخاب و نصب پرلین سوله چیست؟

اگرچه لاپه در سوله در ظاهر یک پروفیل ساده است، اما اشتباه در انتخاب یا نصب آن می‌تواند منجر به کاهش دوام سقف، ایجاد خمش خطرناک و افزایش هزینه‌های تعمیرات شود. در زیر، مهم‌ترین خطاهای رایج آورده شده است:

• انتخاب نوع نامناسب: استفاده از نوع C در دهانه‌های بزرگ باعث خمش و تغییر شکل سقف می‌شود.
• فاصله‌گذاری زیاد: بیش از ۱.۵ متر فاصله بین پرلین‌ها موجب لرزش و پارگی پوشش سقف می‌گردد.
• اتصالات ضعیف: پیچ‌های نامرغوب یا جوش غیراستاندارد سبب شل‌شدن و کاهش مقاومت سازه می‌شوند.
• عدم تراز سقف: نصب پرلین بدون تراز دقیق باعث تجمع آب و کاهش عمر سقف می‌شود.
• نبود پوشش ضدزنگ: در مناطق مرطوب، پرلین بدون گالوانیزه سریعاً دچار خوردگی و زنگ‌زدگی می‌شود.

جمع‌بندی

پرلین، اگرچه عضوی ثانویه در سازه است، اما عملکرد آن در پایداری و دوام سوله حیاتی است. انتخاب نوع صحیح پرلین متناسب با دهانه، شرایط اقلیمی و بارگذاری، می‌تواند استحکام سقف را تضمین و هزینه‌های نگهداری را به حداقل برساند. بی‌توجهی به جزئیات نصب یا استفاده از مقاطع نامناسب، در بلندمدت خسارت‌های جدی به سازه وارد می‌کند. بنابراین توصیه می‌شود طراحی و اجرای پرلین حتماً با نظارت مهندس سازه و مطابق استانداردهای فنی انجام گیرد تا ایمنی، دوام و صرفه اقتصادی سوله در بهترین حالت ممکن حفظ شود.

 سوالات متداول در مورد پرلین یا لاپه در سوله