سوله دو طبقه چیست و چطور ساخته می‌شود؟ + هزینه ساخت

افزایش قیمت زمین در شهرک‌های صنعتی باعث شده سوله دو طبقه به گزینه‌ای کارآمد برای توسعه‌ی فضاهای تولیدی و انبارداری تبدیل شود. این نوع سازه با اسکلت فولادی مقاوم طراحی می‌شود تا در عین سبکی، توان تحمل بارهای زلزله و باد را داشته باشد. طبقه‌ی اول معمولاً برای تولید و ذخیره‌سازی و طبقه‌ی دوم برای بخش اداری یا کنترل کیفی به کار می‌رود. طراحی اصولی و اجرای استاندارد آن می‌تواند تا ۳۰ درصد در هزینه ساخت سوله و تا ۴۰ درصد در مصرف انرژی صرفه‌جویی ایجاد کند.

جهت دریافت مشاوره همین حالا با ما تماس بگیرید

مشاوره و استعلام قیمت

سازه‌های فلزی، اسکلت فلزی، ساخت سوله 

مشاوره تخصصی

‌مراحل ساخت سازه‌های فلزی

۰۹۱۲۵۰۱۸۳۷۴

۰۲۱۹۱۰۹۳۷۲۳

۰۹۳۵۸۸۸۴۵۳۳

سوله دو طبقه چیست و چرا ساخت آن محبوب شده است؟

سوله دو طبقه نوعی سازه‌ی فلزی مهندسی‌شده است که از دو طبقه‌ی مجزا تشکیل می‌شود و با هدف استفاده‌ی حداکثری از فضا، به‌ویژه در زمین‌های محدود صنعتی طراحی می‌شود و یکی از انواع سوله هستند که می‌توانند در کاربردهای مختلف، مانند سوله صنعتی، استفاده شوند. در این نوع سازه، طبقه‌ی اول معمولاً به‌عنوان فضای تولید، انبار یا کارگاه مورد استفاده قرار می‌گیرد و طبقه‌ی دوم نقش اداری، آزمایشگاهی یا حتی سکونت کارگاهی دارد.

طراحی چنین سازه‌ای باید بر اساس آیین‌نامه‌های ملی مانند مبحث ششم و دهم مقررات ملی ساختمان ایران و استانداردهای بین‌المللی نظیر AISC انجام شود تا پایداری کامل آن در برابر بارهای زلزله و باد تضمین گردد. دول مقایسه‌ای بین سوله تک‌طبقه و دوطبقه:

مزایای سوله دو طبقه برای صنایع و کارگاه‌ها

سازه‌های دو طبقه راه‌حلی مهندسی برای استفاده‌ی بهینه از فضا در زمین‌های محدود صنعتی است. این نوع سازه با افزایش سطح مفید، تفکیک کاربری و صرفه‌جویی در هزینه‌های زیرساخت، به گزینه‌ای محبوب میان مدیران تولید و پیمانکاران تبدیل شده است.

۱. استفاده حداکثری از زمین: با ساخت دو طبقه روی یک فونداسیون، فضای مفید تقریباً دو برابر می‌شود و هزینه‌ی زمین تا ۴۰٪ کاهش می‌یابد.

۲. تفکیک عملکردی تولید و مدیریت: طبقه‌ی اول معمولاً برای خط تولید و انبار و طبقه‌ی دوم برای اداری یا کنترل کیفیت طراحی می‌شود؛ این تفکیک باعث نظم و بهره‌وری بیشتر می‌شود.

۳. کاهش هزینه و انرژی: اشتراک دیوار، فونداسیون و سقف باعث صرفه‌جویی ۲۰ تا ۳۰ درصدی در هزینه ساخت و انرژی می‌گردد.

۴. امکان توسعه در آینده: سازه‌های پیچ‌ومهره‌ای اجازه می‌دهند در آینده دهانه یا طبقه‌ی جدید اضافه شود بدون تخریب سازه‌ی اصلی.

۵. ایمنی بالا در برابر زلزله: به‌دلیل استفاده از فولاد مقاوم و طراحی مهندسی، این سوله‌ها عملکرد بهتری در برابر نیروهای جانبی دارند.

اجزای اصلی در طراحی سوله دو طبقه

طراحی اصولی این سوله مستلزم هماهنگی دقیق بین اجزای سازه است تا استحکام، ایمنی و صرفه‌ی اقتصادی تضمین شود.

۱. فونداسیون و ستون‌ها: فونداسیون بتن مسلح، پایه‌ی انتقال بار کل سازه است. ستون‌ها معمولاً از مقاطع فولادی H یا BOX ساخته می‌شوند تا توان تحمل دو طبقه را داشته باشند.

۲. تیرها و اتصالات: تیرهای اصلی از نوع تیرورقی یا IPE سنگین‌اند و با پیچ و مهره‌های مقاوم صنعتی به ستون‌ها متصل می‌شوند تا نصب سریع و مقاوم فراهم شود.

۳. کف طبقه دوم: کف معمولاً با دال کامپوزیت یا سقف فلزی سبک اجرا می‌شود که وزن را کاهش داده و مقاومت در برابر لرزش را بالا می‌برد.

۴. دیوار و سقف: پوشش از ساندویچ پانل یا ورق گالوانیزه انتخاب می‌شود که هم عایق حرارتی است و هم نمای زیبایی دارد. سقف شیب‌دار برای تخلیه‌ی سریع آب طراحی می‌شود.

انواع سوله دو طبقه از نظر کاربرد و طراحی

سوله‌های دو طبقه بسته به نوع فعالیت و نیاز بهره‌بردار، در چهار دسته‌ی اصلی طراحی می‌شوند. هر نوع، ویژگی‌های خاصی در ابعاد، سازه و مصالح دارد.

۱. سوله صنعتی دو طبقه

پرکاربردترین نوع است و برای کارگاه‌ها، خطوط تولید و انبارها ساخته می‌شود. طبقه‌ی پایین برای تولید و طبقه‌ی بالا برای اداری یا کنترل کیفیت استفاده می‌گردد. مقاومت بالا، تهویه مناسب و کف کامپوزیت از ویژگی‌های اصلی آن است.

۲. سوله تجاری و اداری دو طبقه

برای نمایشگاه‌ها، دفاتر فروش یا مراکز خدماتی طراحی می‌شود. در این مدل، ظاهر و زیبایی نما اهمیت بیشتری دارد و از پوشش‌های رنگی یا شیشه‌ای استفاده می‌شود.

۳. سوله ورزشی یا نمایشگاهی دو طبقه

دارای دهانه‌های عریض و ارتفاع بلند است تا فضا برای تماشاگران یا تجهیزات حجیم فراهم باشد. سقف‌های قوسی و عایق صدا در این نوع متداول‌اند.

۴. سوله نیمه‌صنعتی (کاربری مختلط)

ترکیبی از فضای تولید، اداری و انبار است. این مدل برای شرکت‌های متوسط و کارگاه‌های رو به رشد گزینه‌ای ایده‌آل است، چون هم هزینه‌ی ساخت پایین دارد و هم امکان توسعه در آینده را فراهم می‌کند.

مراحل طراحی و ساخت سوله دو طبقه

مراحل ساخت سوله باید طبق اصول مهندسی، به‌صورت مرحله‌به‌مرحله و بر اساس استانداردهای ملی انجام شود تا ایمنی و دوام سازه تضمین گردد.

۱. طراحی فنی و محاسبات مهندسی

در این مرحله، نقشه‌های معماری و سازه‌ای تهیه می‌شود. مهندسان با استفاده از نرم‌افزارهایی مانند ETABS و Tekla، بارهای زنده، مرده، باد و زلزله را محاسبه می‌کنند. در طراحی سوله، پارامترهایی مانند دهانه مفید، فاصله قاب‌ها (Frame Spacing)، ارتفاع طبقات و نوع کف طبقه دوم بسیار تعیین‌کننده‌اند.

۲. ساخت اجزای فلزی در کارگاه

پس از تأیید نقشه‌ها، فرآیند برش، جوشکاری و رنگ‌آمیزی قطعات آغاز می‌شود. فولاد مصرفی باید دارای گواهی استاندارد و تست مقاومت کششی باشد تا در زمان نصب دچار پیچش نشود. سطح فولادها با رنگ اپوکسی یا ضدزنگ صنعتی پوشش داده می‌شود تا از خوردگی در محیط‌های مرطوب جلوگیری گردد.

۳. نصب و اجرای سازه در محل پروژه

در محل نصب، ابتدا فونداسیون بتنی و صفحات بیس‌پلیت تراز می‌شوند. سپس ستون‌ها با جرثقیل سنگین در محل نصب و قاب‌های اصلی با پیچ و مهره‌های صنعتی (Grade 8.8 یا ۱۰.۹) مونتاژ می‌شوند. پس از تکمیل قاب‌ها، تیرهای میانی، بادبندها، کف طبقه دوم و خرپاهای سقف اجرا می‌شود. رعایت تلرانس‌های نصب در این مرحله بسیار حیاتی است تا بارها به‌صورت یکنواخت منتقل شوند.

۴. کنترل کیفیت و ایمنی نهایی

پس از اتمام نصب، سازه تحت آزمون‌های کنترل کیفیت قرار می‌گیرد. مهندسان سازه با بررسی تراز ستون‌ها، گشتاور اتصالات، کنترل جوش و تست بارگذاری موضعی پایداری کلی سازه را ارزیابی می‌کنند. در پایان، پوشش سقف و دیوار (معمولاً ساندویچ پانل) نصب و عایق‌کاری حرارتی و صوتی انجام می‌شود.

محاسبه وزن و ارتفاع سوله دو طبقه

محاسبه‌ی وزن و ارتفاع سوله از مهم‌ترین مراحل طراحی است، زیرا تأثیر مستقیم بر هزینه، نوع فونداسیون، ظرفیت جرثقیل‌ها و ایمنی کلی سازه دارد. این محاسبات باید بر اساس آیین‌نامه‌های ملی ساختمان (مبحث ششم و دهم) و استانداردهای AISC انجام شوند.

وزن سازه

وزن سوله تابعی از نوع فولاد، دهانه، ارتفاع، فاصله قاب‌ها و تعداد ستون‌هاست. به‌صورت میانگین، وزن هر مترمربع سازه دو طبقه بین ۱۰۰ تا ۱۸۰ کیلوگرم برآورد می‌شود. کاهش وزن سازه معمولاً با استفاده از تیرورق‌های سبک، سقف کامپوزیت و مهاربندهای قطری انجام می‌شود.

ارتفاع مفید سوله

ارتفاع مفید معمولاً بین ۹ تا ۱۲ متر است.

• طبقه‌ی اول: حدود ۶ تا ۸ متر (برای ماشین‌آلات و تجهیزات حجیم)
• طبقه‌ی دوم: حدود ۳ تا ۴ متر (برای اداری، انبار سبک یا اتاق کنترل)

در صورت نیاز به نصب جرثقیل سقفی، ارتفاع طبقه‌ی اول باید حداقل ۷ متر در نظر گرفته شود.

افزایش وزن و ارتفاع باعث بالا رفتن لنگر خمشی ستون‌ها و ابعاد فونداسیون می‌شود. برای کنترل این اثر، مهندسان از صفحات تقویتی در محل اتصال ستون به فونداسیون و بولت‌های مهاری با عمق زیادتر استفاده می‌کنند.

برآورد هزینه ساخت سوله دو طبقه

هزینه ساخت سوله دو طبقه به‌طور مستقیم به عوامل فنی، مصالح مصرفی و شرایط اقتصادی کشور وابسته است. عوامل اصلی مؤثر بر هزینه عبارتند از:

• نوع فولاد و وزن سازه: هرچه دهانه و ارتفاع سوله بیشتر باشد، مصرف فولاد افزایش یافته و هزینه‌ی هر مترمربع بیشتر می‌شود.
• نوع پوشش سقف و دیوار: استفاده از ساندویچ پانل پلی‌یورتان نسبت به ورق ساده حدود ۳۰٪ هزینه‌ی بیشتری دارد اما دوام و عایق‌کاری بالاتری ارائه می‌دهد.
• نوع فونداسیون: در زمین‌های سست یا مرطوب، اجرای فونداسیون عمیق (پایل یا شمع) باعث افزایش هزینه می‌شود.
• موقعیت جغرافیایی پروژه: هزینه‌ی حمل مصالح و اجرت نصب در استان‌های مرکزی معمولاً کمتر از مناطق شمالی و جنوبی کشور است.
• طراحی و نظارت مهندسی: وجود تیم طراحی حرفه‌ای هزینه را کمی افزایش می‌دهد ولی در بلندمدت از صرف هزینه‌های بازسازی جلوگیری می‌کند.

میانگین زمان اجرای یک سوله بین ۴۵ تا ۷۵ روز کاری است و حدود ۶۰٪ از هزینه کل پروژه مربوط به فولاد و اتصالات فلزی می‌باشد. مدیریت صحیح خرید و زمان‌بندی، نقش کلیدی در کنترل هزینه‌ها دارد.

نکات کلیدی در طراحی ایمن و اقتصادی سوله دو طبقه

طراحی یک سوله موفق، نیازمند تعادل میان ایمنی سازه‌ای و صرفه‌جویی اقتصادی است. رعایت اصول زیر موجب افزایش عمر مفید، کاهش هزینه و تضمین عملکرد پایدار سازه در شرایط مختلف محیطی می‌شود.

• محاسبه جداگانه بارهای زلزله و باد: طراحی مستقل برای هر طبقه؛ استفاده از مهاربند قطری یا قاب خمشی برای کنترل تغییرمکان جانبی (Drift).
• انتخاب فولاد مناسب: فولاد ST37 برای مقاطع عمومی و ST52 برای بخش‌های پرفشار؛ جلوگیری از افزایش بی‌دلیل ضخامت ورق‌ها.
• کنترل لرزش طبقه دوم: استفاده از دال کامپوزیت یا تیر سبک با فاصله حداکثر ۳ متر؛ ضخامت بتن کف حداقل ۸ سانتی‌متر.
• کاهش وزن مرده سازه: کاربرد مصالح سبک مانند ساندویچ پانل، ورق گالوانیزه نازک، سقف شیروانی سبک؛ کاهش وزن تا ۳۰٪ و صرفه‌جویی در هزینه فولاد و فونداسیون.
• بهینه‌سازی طراحی با نرم‌افزار: استفاده از Tekla، ETABS، Safe برای مدل‌سازی دقیق و کاهش ۵ تا ۱۵٪مصرف فولاد.
• کنترل کیفیت در اجرا: بازبینی جوش‌ها، اتصالات و تراز ستون‌ها؛ اهمیت نظارت مهندسی مستمر برای افزایش دوام سازه.

مجوزها و استانداردهای لازم در ساخت سوله

رعایت ضوابط فنی و دریافت مجوزهای قانونی از ارکان اصلی ساخت سوله صنعتی است. اجرای پروژه بدون این مجوزها می‌تواند منجر به توقف کار یا عدم تأیید نهایی از سوی نهادهای نظارتی شود. مجوزهای اصلی موردنیاز:

• مجوز ساخت از شهرداری یا شهرک صنعتی: بررسی کاربری زمین، عقب‌نشینی، ارتفاع مجاز و تایید نقشه‌ها.
• تأیید نظام مهندسی استان: بررسی نقشه‌های سازه، معماری، تأسیسات و تطابق با آیین‌نامه‌ها.
• گزارش ژئوتکنیک و مقاومت خاک: تعیین نوع فونداسیون و ظرفیت باربری زمین قبل از اجرا.
• مجوز ایمنی از اداره کار و آتش‌نشانی: تأیید مسیرهای خروج اضطراری، تهویه و استاندارد حریق.
• تأییدیه بهره‌برداری صنعتی (در سوله‌های تولیدی): از سازمان صنایع کوچک یا وزارت صمت جهت شروع فعالیت رسمی.

تمام نقشه‌ها باید به تأیید مهندس محاسب، ناظر و بازرس مقیم پروژه برسند تا در مرحله صدور پایان‌کار دچار تأخیر نشوند. رعایت این مراحل علاوه بر ایمنی، در ارزش‌گذاری نهایی ملک صنعتی نیز مؤثر است.

جمع‌بندی

سوله دو طبقه راهکاری کارآمد برای افزایش فضا، کاهش هزینه زمین و بهبود بهره‌وری در واحدهای صنعتی است. رعایت اصول طراحی، انتخاب فولاد استاندارد و اجرای دقیق سازه، ایمنی و دوام آن را تضمین می‌کند. این نوع سازه ضمن صرفه‌جویی اقتصادی، امکان توسعه و تفکیک کاربری را نیز فراهم می‌سازد. در نهایت، همکاری با پیمانکاران متخصص و پایبندی به آیین‌نامه‌های فنی، شرط دستیابی به سازه‌ای ایمن و ماندگار است.

سوالات متداول در مورد سوله دو طبقه